Dec 29 2024 6 mins 2
ជ័យជំនះរបស់ក្រុមឧទ្ទាម វាយយកបានជាបន្តបន្ទាប់ ទីតាំងយោធានៅតាមរដ្ឋជាប់ព្រំដែនជាដំណឹងដ៏អាក្រក់ចំពោះមេដឹកនាំយោធាភូមា។ នៅតែ១០ថ្ងៃ មុនដាច់ឆ្នាំ ២០២៤ របបសឹកភូមាបានរបូតបាត់ទាំងស្រុងរដ្ឋរ៉ាឃីន ចំណែក បន្ទាយទាហានជាច្រើនកន្លែងនៅតាមតំបន់ជាប់ព្រំដែនបានធ្លាក់ក្នុងដៃគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធ និងក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិច។ បន្ទាប់ពីធ្វើរដ្ឋប្រហារ ប្លន់អំណាចពីរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី និងធ្វើឲ្យភូមាធ្លាក់ក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិល គ្រោះអត់ឃ្លាន និងវិបត្តិជនភៀសខ្លួន តើរបបសឹកភូមាដឹកនាំដោយលោកមីន អ៊ុងឡាំងនឹងអាចតស៊ូ ក្រាញអំណាច នៅចំពោះមុខក្រុមប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធ ដែលកាន់តែមានកម្លាំងកាន់តែខ្លាំងដែរឬទេ? ២០២៥ អាចជាឆ្នាំដែលរបបសឹកភូមាជួបគ្រោះថ្នាក់ ដួលរលំបាត់បង់អំណាច? យើងស្តាប់បទអត្ថាធិប្បាយរបស់ឈាង បុប្ផា
ជិត៤ឆ្នាំមកហើយ ដែលភូមាធ្លាក់ទៅក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិល សំបូរទៅដោយសមរភូមិប្រយុទ្ធបង្ហូរឈាមគ្នារវាងកងទ័ព និងក្រុមប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធ។ ភូមាធ្លាក់ខ្លួនក្នុងសភាពបែបនេះ ចាប់តាំងពីក្រុមយោធាធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលរបស់លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជីនៅ ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២១។
រដ្ឋប្រហារយោធា និងការបង្ក្រាបដ៏ហិង្សាទៅលើអ្នកប្រឆាំងនៅទូទាំងប្រទេសបានជំរុញឲ្យកើតមានកងកម្លាំងប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធ ដែលបានទាក់ទាញបន្តិចម្តងៗ ការគាំទ្រពីក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិចភូមា អតីតគូជម្លោះប្រដាប់អាវុធរបស់កងទ័ពភូមារាប់ទសវត្សរ៍មកហើយ។
ក្រុមបះបោរប្រឆាំងនឹងរបបសឹកផ្តាច់ការភូមាបានកើនចំនួនកាន់តែច្រើន និងរួមកម្លាំងគ្នាកាន់តែខ្លាំងជាមួយក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិច នៅ២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ នៅតាមបណ្តារដ្ឋនៅតាមព្រំដែន មិនថា ខាងជើងជាប់ជាមួយចិន ខាងលិចជាមួយឥណ្ឌា និងបង់ក្លាដែស ខាងកើត ជាប់ឡាវ និងថៃ ក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិចដែលធ្លាប់ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ជាមួយកងទ័ពកន្លងមក បានចាប់កាន់អាវុធ ជួយក្រុមយុវជនប្រឆាំង ឬកងកម្លាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលស្រមោល ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងពួកយោធាភូមា។
ចលនាបះបោរប្រដាប់អាវុធ និងការវាយសង្រ្គុបពីឧទ្ទាមជនជាតិភាគ ពីគ្រប់ទិស នៅ ជិត៤ឆ្នាំមកនេះ បានធ្វើឲ្យកងទ័ពភូមារបស់របបសឹកផ្តាច់ការ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកមីន អ៊ុងឡាំង ធ្លាក់ចុះកម្លាំង និងបាត់បង់ទឹកដីគួរឲ្យកត់សំគាល់។
យោងតាមទិន្នន័យស្រាវជ្រាវ និងការអង្កេតរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអង់គ្លេសBBC ដោយផ្អែកលើក្រុមភូមិជាង ១៤០០០ នៅក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវិលជិត៤ឆ្នាំ កងទ័ពភូមាកាន់កាប់ទឹកដីបានតែ២១%ប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែក ៤២%នៃទឹកដីភូមាធ្លាក់ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិច និងបណ្តាញចលនាប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធរបស់រដ្ឋាភិបាលស្រមោល។ ដែនដីនៅសល់ពីនេះ ជាសមរភូមិដែលកងទ័ព និងក្រុមប្រដាប់អាវុធកំពុងប្រយុទ្ធដណ្តើមគ្នាកាន់កាប់។ រដ្ឋាភិបាលស្រមោលដែលប្រមូលផ្តុំដោយអ្នកនយោបាយរបស់បក្សប្រឆាំង បានអះអាងថា សព្វថ្ងៃនេះ របបសឹកភូមាគ្រប់គ្រងទឹកដីភូមាបានតែ១ភាគ៣ប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមគម្រោងកំណត់ទិន្នន័យ និងទីតាំងជម្លោះប្រដាប់អាវុធ ដែលមានទីតាំងនៅអាមេរិក ឈ្មោះ Acled (Armed Conflict Location and Event Data Project) គិតចាប់តាំងពីភូមាទទួលឯករាជ្យពីអង់គ្លេស ហើយកងទ័ពចូលកាន់អំណាចនៅភូមា នេះជាលើកទី១ ទឹកដីគ្រប់គ្រងដោយកងទ័ពភូមារួមតូចខ្លាំងយ៉ាងដូច្នេះ។
បន្ទាប់ពីបាត់ទឹកដីទៅក្នុងដៃរបស់ក្រុមប្រឆាំង មេរបបសឹកភូមា លោកមីន អ៊ុងឡាំងទទួលស្គាល់ នៅដើមឆ្នាំនេះ ថា កងទ័ពរបស់លោកកំពុងរងសម្ពាធខ្លាំង។
បើតាមអ្នកវិភាគ មានហេតុផលមួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យកងទ័ពភូមាចុះខ្សោយកម្លាំង មិនអាចប្រយុទ្ធយកឈ្នះលើក្រុមប្រឆាំង។ ទី១ ក្រុមប្រឆាំង និងជាពិសេសក្រុមឧទ្ទាមមានរចនាសម្ព័ន្ធ និងយុទ្ធសាស្រ្តប្រយុទ្ធកាន់តែពូកែ។ ពួកគេចេះប្រើអាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌដែលរឹបអូសយកបានពីក្នុងឃ្លាំងនៅទីតាំងយោធាដែលពួកគេប្រយុទ្ធដណ្តើមបានពីកងទ័ព។ ជាក់ស្តែង ក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិចអារ៉ាខាន នៅរដ្ឋរ៉ាឃីន ភាគខាងលិចភូមាបានរួមដៃគ្នាជាមួយក្រុមឧទ្ទាមនៅរដ្ឋពីរផ្សេងទៀត ដូចជារដ្ឋកាឈីន និងរដ្ឋស្ហាន ដើម្បីវាយដណ្តើមទីតាំងយោធារបស់របបសឹក។ នៅ សប្តាហ៍មុននេះ ក្រុមឧទ្ទាមអារ៉ាខានបានអះអាងថា បន្ទាប់ពីវាយយកបានទឹកដីសឹងទាំងស្រុងនៅរដ្ឋរ៉ាឃីន គេទើបដណ្តើមបានទីតាំងយោធាថ្នាក់តំបន់ទី២ ក្នុងចំណោមភូមិភាគយោធាសរុបចំនួន១៣របស់របបសឹកភូមា។
ហេតុផលទី២ដែលធ្វើឲ្យកងទ័ពភូមាចុះខ្សោយ គឺការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង នៅក្នុងជួរកងទ័ពភូមា។ ដោយសារការបោសសម្អាតនិងការដាក់ទោសក្នុងជួរកងទ័ព ពីសំណាក់មេដឹកនាំយោធា នៅក្រោយបរាជ័យក្នុងសមរភូមិម្តងៗ និងដោយសារតែមិនយល់ស្របជាមួយមេដឹកនាំយោធា ដែលពួកគេចោទថា សាហាវឃោរឃៅ បញ្ជាឲ្យសម្លាប់ប្រជាជនភូមា ជាតិសាសន៍ខ្លួនឯង កូនទាហានភូមាកាន់តែច្រើនបានរត់ចោលជួរ ហើយចូលទៅរួមប្រយុទ្ធជាមួយក្រុមប្រឆាំងវិញ ឬបើមិនដូច្នេះទេ ពួកគេតាំងខ្លួនជាចារកិច្ចលួចយកការណ៍បញ្ជូនទៅក្រុមប្រឆាំង។ ការសហការ សម្របសម្រួលរួមកម្លាំងគ្នា រវាងក្រុមប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធ និងក្រុមឧទ្ទាមដើម្បីវាយប្រហារពីគ្រប់ទិស បានធ្វើឲ្យកងទ័ពភូមាទន់ដៃ លើកទង់ជ័យសជាបន្តបន្ទាប់។
របបសឹកភូមាកាន់តែឯកោបន្ថែមទៀត ដោយសារតែខ្វះជំនួយគាំទ្រពីចិននិងរុស្ស៊ី។ ចិនដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្ត គាំទ្រមេដឹកនាំយោធាភូមា កាន់តែថ្នាំងថ្នាក់ មិនសប្បាយចិត្ត ដោយសារថាកងទ័ពភូមាចេះតែបរាជ័យបន្តបន្ទាប់ មិនអាចធានាសន្តិសុខឲ្យផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន នៅតាមបណ្តារដ្ឋភូមាជាប់ព្រំដែនជាមួយចិន។ ការប្រយុទ្ធបង្ហូរឈាមនៅ តាមរដ្ឋជាប់ព្រំដែនប៉ះពាល់ដល់ជំនួញពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរ ក្នុងនោះមានផងដែរបំពង់បង្ហូរប្រេងឆ្លងកាត់ភូមាទៅប្រទេសចិន។
អស់ពីចិនលែងសូវយកចិត្តទុកដាក់ជួយដូចមុន របបសឹកភូមាក៏បាត់ដំណឹងពីរុស្ស៊ី។ កំពុងរវល់ជាប់ដៃនៅក្នុងសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន ហើយនិងកំពុងបញ្ហានៅដើមបូព៌ា ជាពិសេសការដួលរលំរបបដឹកនាំរបស់បាស្ហាអាល់អាសាដ ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន រុស្ស៊ីលែងសូវរវល់នឹងសង្រ្គាមនៅអាស៊ី ជាពិសេសសង្រ្គាមដ៏រ៉ាំរ៉ៃនៅភូមា។
គ្មានការគាំទ្រពីសម្ព័ន្ធមិត្តដូចមុន ហើយត្រូវប្រឈមនឹងការវាយប្រហារពីគ្រប់ទិសរបស់ក្រុមឧទ្ទាមជនជាតិភាគតិចដែលរួមកម្លាំងគ្នា យ៉ាងផុសផុលដណ្តើមបានទឹកដីកាន់តែធំរបស់ភូមា របបសឹករបស់មេដឹកនាំយោធាមីនអ៊ុងឡាំង ត្រូវគេមើលឃើញថា នឹងអាចដួលរលំមិនយូរ មិនឆាប់ នៅឆ្នាំ ២០២៥។ ឆ្នាំដែលរដ្ឋាភិបាលស្រមោលភូមា ដែលនៅពីក្រោយកងកម្លាំងប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធបានប្រកាសសន្យាហើយថា នឹងត្រលប់មកដណ្តើមអំណាចពីក្រុមយោធាភូមាវិញ ឲ្យខាងតែបាន។ ក្នុងករណីធ្លាក់ចេញពីអំណាច មេដឹកនាំរបបសឹកភូមាត្រូវប្រឈមនឹងដីកាចាប់ខ្លួនរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិមួយទៀត ដែលបានចោទប្រកាន់ មេដឹកនាំយោធា មីន អ៊ុងឡាំងពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ បណ្តេញ និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ានៅរដ្ឋរ៉ាឃីន កាលពីឆ្នាំ ២០១៧៕
