Broedparels Interviews

Lieve Broedparels

In de podcast deze maand praat ik met econoom Sophie van Gool over de economie van het moederschap. Hoe verandert onze financiële situatie zodra we moeder worden? Het blijkt een serieuze kwestie te zijn, want houd je vast: gemiddeld verdienen vrouwen 46% minder na het moederschap. En wat dacht je van de mannen? Die gaan er gemiddeld... helemaal NIET op achteruit. Best schrikbarend, toch? Zeker in 2024, waar werkende vrouwen de norm zijn. Wat ligt hieraan ten grondslag, en hoe pakken andere landen dit eigenlijk aan?

Financiële onafhankelijkheid van vrouwen

Het is essentieel om het probleem van de 46% daling aan inkomsten aan te pakken, omdat dit vrouwen vaak in een positie plaatst waarin ze financieel afhankelijk worden van hun partner. Zo'n 56% van de vrouwen is financieel onafhankelijk, wat betekent dat ongeveer 44% dat niet is!

En als we kijken naar de definitie van 'financieel onafhankelijk', komen vrouwen er nog bekaaider vanaf. De term gaat er namelijk van uit dat je meer verdient dan het minimumloon (€1540). Maar vrouwen die nèt boven het minimumloon verdienen, hebben nou niet bepaald de vrijheid om met gemak op eigen benen te staan – zeker niet in een stad als Amsterdam.

Klein lichtpuntje: 36% van de vrouwen verdient nu meer dan het minimumloon, tegenover slechts 20% zo'n 50 jaar geleden. Grappig genoeg is de situatie voor mannen al die tijd stabiel gebleven, met ongeveer 80% van de mannen die financieel onafhankelijk is.

In ons gesprek spreekt Sophie over ‘financiële zelfstandigheid’, een term die we volgens haar beter kunnen gebruiken om de situatie realistischer te duiden.De loonkloof en de parttime valkuil

De loonkloof tussen mannen en vrouwen is het grootst wanneer vrouwen moeder worden. Een belangrijke factor hierin is parttime werken. In Nederland werkt maar liefst 67% van de vrouwen deeltijd, tegenover slechts 18% van de mannen. Een belangrijke reden hiervoor is dat vrouwen nog steeds het grootste deel van het onbetaalde en onzichtbare werk – zoals huishoudelijke taken en zorg – verrichten. Dit heeft directe gevolgen voor onze inkomsten, omdat we simpelweg minder tijd hebben om betaald te werken.

Vrouwen besteden gemiddeld zo'n 26 uur per week aan huishoudelijke en zorgtaken, terwijl mannen daar gemiddeld slechts 17 uur aan besteden – dat is negen uur minder per week! Maar het is niet altijd duidelijk wat de oorzaak is en wat het gevolg. Het lijkt wel of parttime werken en onbetaald werk elkaar in stand houden. Parttime werken biedt vrouwen meer ruimte om deze zorgtaken op zich te nemen, maar tegelijk kan het zijn dat we (onbewust) gedwongen worden om parttime te werken, omdat we het merendeel van het werk thuis doen.

Parttime werken op zich is niet het probleem. Ik denk dat we allemaal wel zouden profiteren van een andere balans tussen werk en privé, weg van de traditionele 9-tot-5 mentaliteit. Waar het misgaat, is dat de verantwoordelijkheid voor het grootste deel van dit onebetaalde werk vanzelfsprekend bij vrouwen ligt.

In haar laatste column in het FD voor haar verlof laat Sophie zien hoe borstvoeding in onze maatschappij wordt gezien als ‘gratis’, terwijl het tegendeel waar is. Uit berekeningen blijkt dat een jaar borstvoeding geven ons maar liefst zo’n 1800 uur kost– dat is vergelijkbaar met een fulltime baan, inclusief 35 vakantiedagen. Omgerekend naar een gemiddeld uurloon, is de waarde van een jaar borstvoeding geven dan zo'n €45.252. En dan hebben we het nog niet over het feit dat we gemiddeld zo'n 500 kcal extra per dag verbranden!Ik doe het ook met veel plezier en liefde (en die dagelijkse shots oxytocine helpen goed om de sfeer hoog te houden), maar geloof me, ‘gratis’ is het absoluut niet...

Emotionele arbeidNaast de fysieke uren die we in huishoudelijke taken en zorgtaken stoppen, is er ook de mentale ‘last’ die we dragen, oftewel de emotionele arbeid. Emotionele arbeit duidt aan dat, naast de fysieke taken, er ook veel energie gaat naar de mentale verantwoordelijkheid die erbij komt kijken. Even een praktisch voorbeeld: het kopen van nieuwe winterjassen. Het lijkt misschien eenvoudig, maar naast de tijd die het kost om ze daadwerkelijk te kopen, komt er veel denkwerk bij kijken: wanneer ga je ze kopen, hoeveel kun je uitgeven, weet je wat je kind graag draagt, welke maat hebben ze nu en waar koop je ze? En het besef dat jij degene bent die ervoor moet zorgen dat je kind het niet koud heeft op de eerste echt winterse dag, is ook een verantwoordelijkheid die we op onze schouders dragen.

Sophie en ik praten ook over andere factoren die bijdragen aan de loonkloof, zoals zwangerschapsdiscriminatie en het bizarre feit dat vrouwen op dezelfde functie nog steeds gemiddeld 4,4% minder verdienen dan mannen.

Maar gelukkig is ons gesprek niet alleen maar somberheid. We bespreken ook oplossingen, zoals gratis kinderopvang en een gelijkwaardiger verlofsysteem (lees hier een interessant stuk van de Correspondent over de de wondere werking van partnerverlof!).

Helaas kunnen Sophie en ik dit niet zomaar even voor iedereen fixen. We zijn afhankelijk van politiek beleid, maar politiek beleid verandert pas als de druk vanuit ons, de samenleving, groot genoeg is. Het begint dus wel echt bij ons.

Bij het bewust worden van dit feit, en daarna het uitspreken van onze wens – of beter gezegd, eis – voor noodzakelijke verbetering. In wezen is het een gedeelde verantwoordelijkheid: partners, kinderen, de maatschappij als geheel. We zijn allemaal gebaat bij het verhogen van ons welzijn, en vice versa.

Goed, werk aan de winkel dus! Laten we bij het begin beginnen: bewustwording. Veel luisterplezier!

Liefs,

Over Sophie van GoolSophie is econoom, schrijfster van de bestseller Waarom vrouwen minder verdienen - en wat we eraan kunnen doen (6de druk) en wekelijkse columnist voor het Financieele Dagblad, waar ze o.a. schrijft over ongelijkheid op de werkvloer, kinderopvang en ouderschap. Ze treedt veel op als spreker in het bedrijfsleven, en werkt nu aan een nieuw boek over de economie van het moederschap. Ze is moeder van een dochter en op dit moment met zwangerschapsverlof van haar tweede kind.