در این کتاب، یعنی تاریخ اجتماعی ایران نوشته سعید نفیسی، مهمترین رخدادها و وقایع سیاسی و اجتماعی ایران مربوط به دوره قاجاریه از آغاز تا پایان حکومت فتحعلی شاه بازگو شده است. کتاب با مطالبی تحت عنوان 'ایران ما در این صد و هشتاد سال' آغاز میشود که طی آن, از پیشینه و نژاد قاجارها, ظهور این طایفه در تاریخ ایران و اوضاع آنها پیش از سلطنت و نیاکان آقا محمد خان سخن میرود؛ سپس مباحث کتاب با این موضوعات تدوین میشود: آقا محمد خان؛ مناسبات گرجستان با ایران؛ اوضاع اجتماعی ایران در زمان آقا محمد خان؛ فتحعلی شاه؛ مقدمات جنگ دوم ایران و روسیه؛ اختلاف ایران و روسیه؛ آغاز جنگهای ایران و روسیه؛ نتیجه جنگهای نخستین تا پایان سال 1220؛ مناسبات ایران و روسیه پیش از قاجارها؛ جزئیات وقایع گرجستان در این دوره؛ دوره میان دو جنگ؛ وضع اجتماعی ایران در این دوره؛ روابط سیاسی با روسیه؛ مراحل و عواقب جنگ دوم؛ عهد نامه ترکمان چای؛ جنگهای ایران و عثمانی؛ ایران و افغانستان؛ اوضاع اقتصادی ایران. پیش از مباحث اصلی کتاب, مؤلف انگیزه خود را از تالیف کتاب در دیباچه شرح داده است. کتاب با فهرست اعلام به پایان میرسد.