Aug 02 2018
Genesis 1 - Story of creation
1 Sa sinugdan gibuhat sa Dios ang mga langit ug ang yuta.
2 Ug ang yuta awa-aw ug walay sulod; ug ang kangitngit diha sa ibabaw sa nawong sa kahiladman;ug ang Espiritu sa Dios naglihok sa ibabaw sa nawong sa mga tubig.
1:2 - (the earth was without form and void) "Ug ang yuta awa-aw ug walay sulod" - formless? walay porma? unsaon man ni nato pag-imagine? Unya sa verse 2, "ug ang kangitngit diha sa ibabaw sa nawong sa kahiladman; ug ang Espiritu sa Dios naglihok sa ibabaw sa nawong sa mga tubig."
Kung walay porma ang yuta, basin na mix sa tubig? Unsa lapok? Unya ang Espiritu sa Diyos naglihok sa ibabaw sa nawong sa mga tubig. So pag-mugna sa ginoo sa langit ug yuta, ang tubig bale ang iyang gibuhat ug una?
3 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang kahayag: ug dina ang kahayag.
4 Ug nakita sa Dios ang kahayag nga kini maayo; ug gilain sa Dios ang kahayag gikan sa kangitngit.
5 Ug gihinganlan sa Dios ang kahayag nga Adlaw, ug ang kangitngit gihinganlan niya nga Gabii: ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, usa ka adlaw.
So mao ni nahitabu sa unang adlaw sa creation. Gimugna sa ginoo ang kahayag. Kahayag? Unsa may pasabot ani? Sa atong makita karon, ang kahayag (light), gikan man ug butang nga nag-buga ug "photons" no ang element of light. Diin ang adlaw, ang Sun, ang pinakahayag nato nga makita. Pwede pud ang bombilya nato, makabuga pud ni ug kahayag. Ang mga bitoon, duna puy kahayag maskin man lang gamay.
Gimugna sa ginoo ang kahayag, pero dili ni ang adlaw, o Sun, tungod kay mabasa nato sa unahan niining unang capitolo sa Genesis, nga naghimo siya ug adlaw o Sun sa ika-upat nga adlaw sa creation. So kung dili ni ang Sun, unsa may pasabot sa verse 4, "gilain sa Dios ang kahayag gikan sa kangitngit?" Unya verse 5: "Ug gihinganlan sa Dios ang kahayag nga Adlaw, ug ang kangitngit gihinganlan niya nga Gabii" Unya human ang sumpay ani kay "ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, usa ka adlaw."
Usa ka adlaw? Kabalo man ta nga ang usa ka adlaw kay ang usa ka tuyok sa kalibutan sa iyahang axis. So ang usa ka parte sa kalibutan makatagamtam ug kahayag tungod kay ang maong parte mag-atubang man sa adlaw. Ug ang pikas side, ngitngit. Sa ngitngit nga side, mao na atong gitawag ug gabii.
6 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang usa ka hawan sa taliwala sa mga tubig, ug pagabahinon niini ang mga tubig gikan sa mga tubig.
7 Ug gibuhat sa Dios ang hawan ug gilain ang mga tubig nga diha sa ilalum sa hawan gikan sa mga tubig nga diha sa ibabaw sa hawan; ug nahimo kini.
8 Ug gihinganlan sa Dios ang hawan nga Langit. Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaduha.
Kung basahon nato sa KJV, "And God said, Let there be a firmament in the midst of the waters, and let it divide the waters from the waters." Ang pulong nga firmament, gikan sa Latin firmamentum, nga sa mas karaan pa nga panulat, sa Hebrew nga word nga Rakhiya. Tungod sa karaang panahon, bale sa panahon kung kanus-a most likely gisulat ning libro sa Genesis, mingtuo ang mga tawo nga ang kalangitan, gahi ni siya nga structure. Diin gi-patapot ang mga bituon. Gani dunay karaan nga mga larawan nga atong makita nga kani-adto, nagtuo sila nga ang kalibutan murag rectangular ug flat nga lugar, gipalibutan ug mga dagat sa upat ka sides, ug dunay mga bung-bung sa palibut kung diin nag-support o gipatungan sa Rakhiya o firmament.
Karon pina-agi sa Science, nakabalo na ta nga dili ni mao. Ang kalibutan spherical, dili perfectly round pero dili gyud flat. Ug walay gahi nga structure sa ibabaw kung diin gipatapot ang mga bituon. Kung naa man galing, wala pa ta naka abot niining maong firmament.
So ang translation sa binisaya nga "hawan" murag dili mo-sakar sa karaan nga translation sa bibliya.
Unya gilain kuno sa ginoo ang mga tubig nga diha sa ilalum sa hawan gikan sa mga tubig nga diha sa ibabaw sa hawan. Sa akong sabot, ang nagsulat ani, iya ning gisulat aron tingali pag-explain kung nganong dunay tubig sa yuta, ang mga dagat ug suba, unya dunay tubig nga gikan sa kalangitan - ang ulan. I think aron ni pag-explain kung nganong mag-ulan. Tungod siguro sa panahon nga gisulat ni, wala pa man tingali sila nakasabot kung nganong dunay ulan, unsay mechanism aron mahitabo ang ulan.
Unya human, "dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaduha." Remember, wala pay Sun nga gimugna ang ginoo. So kaning dapita, ambot sa langaw unsay gipasabot niini nga dunay kahaponon ug dihay kabuntagon??? Mao daw to ang ika-duha nga adlaw.
9 Ug miingon ang Dios: Matingub ang mga tubig nga anaa sa ilalum sa mga langit ngadto sa usa ka dapit ug tumungha ang yuta nga mamala: ug nahimo kini.
10 Ug ang mamala nga dapit gihinganlan sa Dios nga Yuta; ug ang katilingban sa mga tubig iyang gihinganlan nga mga Dagat: ug nakita sa Dios nga kini maayo.
Sa ato pa ang mga tubig, nagtigum sa usa lang ka dapit. Mao kuno ni ang mga Dagat. Apan ang mga lakes (danaw, linaw) diay? Ang mga suba? Natingub ang mga tubig sa usa ka dapit. Imagina daw na.
11 Ug miingon ang Dios: Magpaturok ang yuta ug balili, talamnon nga magahatag ug binhi;ug himunga nga mga kahoy nga magahatag ug bunga ingon sa ilang matang diin anaa kaniyaang iyang binhi sa ibabaw sa yuta: ug nahimo kini.
12 Ug ang yuta nagpaturok ug balili, talamnon nga nagahatag ug binhi, ingon sa ilang matang;ug mga kahoy nga nagahatag ug bunga, nga maoy binhi niini, ingon sa ilang matang, ugnakita sa Dios nga kini maayo.
13 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikatolo.
So sa ika-tulo nga adlaw, gimugna sa ginoo ang mga talamnon, mga kahoy, mga sagbot. Importante ni kay ato man ning i-sangga sa ubang mga berso sa creation story dinhi sa Genesis. So timan-i, sa ika-tulo nga adlaw, gipaturok sa yuta ang mga tanom, sagbot ug mga kahoy. Unya "dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikatolo" -- kangilo gyud ani, kay dili gyud mo-make-sense ni -- unsa may gipasabot kaha ani?
14 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang mga kahayag (???) sa hawan sa langit aron sa pagbulag sa adlaw gikan sa gabii; ug himoa sila nga alang sa mga ilhanan, ug alang sa mga panahon, ug alang sa mga adlaw ug sa mga katuigan;
15 Ug himoa sila nga mga kahayag sa hawan sa langit aron sa paghatag ug kahayag sa ibabaw sa yuta: ug nahimo kini.
16 Ug gibuhat sa Dios ang duruha ka dagkung mga kahayag: ang labing dakung kahayag sa paghari sa adlaw ug ang labing diyutay nga kahayag sa paghari sa gabii; gibuhat usab niya ang mga bitoon.
17 Ug gibutang sila sa Dios sa hawan sa langit, aron magaiwag sa ibabaw sa yuta,
18 Ug aron sa paghari sa adlaw ug sa gabii, ug aron sa pagbulag sa kahayag gikan sa kangitngit: ug nakita sa Dios nga kini maayo.
19 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaupat.
Kahayag??? Sa bersikolo 3 sa milabay: (unsa gani toy naa didto?)
3 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang kahayag: ug dina ang kahayag.
4 Ug nakita sa Dios ang kahayag nga kini maayo; ug gilain sa Dios ang kahayag gikan sa kangitngit.
5 Ug gihinganlan sa Dios ang kahayag nga Adlaw, ug ang kangitngit gihinganlan niya nga Gabii
Bersikolo 4 versus 14, 18 - pagbulag sa kahayag ug kangitngit.
So duruha ka dagkong mga kahayag ang gimugna sa ginoo. Sa akong sabot, mao ni ang Sun ug ang Moon. "ang labing dakung kahayag sa paghari sa adlaw ug ang labing diyutay nga kahayag sa paghari sa gabii; gibuhat usab niya ang mga bitoon."
Hmm... Hmm... Isip-isip! Di ba?!
Unya pa gyud, sa bersikolo 14 - "ug himoa sila nga alang sa mga ilhanan, ug alang sa mga panahon, ug alang sa mga adlaw ug sa mga katuigan;" (let them be for signs, and for seasons, and for days, and years:) Now, hinumdomi, nga sa kani nga mga panahon, sikat kaayo ang unsa man? Ang Astrology!! Di ba? Pagbansay-bansay nga mga bituon sa kalangitan (ug mga planeta) nga kuno maka-apektar sa pagpuyo sa mga tawo dinhi sa yuta.
Unsa man ning Astrology? Mga Zodiac signs! Horoscopes! Tarot reading ug mga psychic readings! Di ba? So sa bibliya mismo, gisulat dinhi "let them be for signs, and for seasons, and for days, and years".
Hmm... Hmm... Isip-isip!
19 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaupat.
Aahhh, now karon, tungod duna nay adlaw, kani mo-make-sense na ni. dunay kahaponon, ug dunay kabuntagon. Apan, take note, walay hisgut dinhi nga gipatuyok ang kalibutan. Karon kabalo man ta nga ang earth, nag-rotate sa iyahang axis. Mao ni nag-hatag sa epekto nga dunay buntag ug dunay gabii. Apan dinhi sa Genesis, walay hisgut sa tuyok sa kalibutan. Dili ba kaha ni tungod kay walay alamag ang nagsulat niing maong texto sa rotation sa earth?? Hmm... Hmm... Hmm... Isip-isip!?
So mao tong mga namugna sa ika-upat nga adlaw. Ang Adlaw (Sun), ang Moon ug ang mga bituon (stars). So kung unsa man galing tong kahayag nga gihisgutan sa bersikolo 3, ambot sa langaw unsa to?!
20 Ug miingon ang Dios: Dumagsang sa mga tubig ang duot sa mga binuhat nga buhi,ug manglupad ang mga langgam sa ibabaw sa yuta diha sa hawan sa langit.
21 Ug gibuhat sa Dios ang dagkung mga mananap, ug ang tanang mga binuhat nga buhi nganagalihok nga mitungha sa mga tubig, ingon sa ilang matang ug ang tagsatagsa ka langgam nga pak-an, ingon sa iyang matang: ug nakita sa Dios nga kini maayo.
22 Ug gipanalanginan sila sa Dios, nga nagaingon: Sumanay ug dumaghan kamo, ug punon ninyo ang mga tubig sa mga dagat, ug padaghanon ang mga langgam sa yuta.
23 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikalima.
Sa ikalima nga adlaw, mga living things nga nagpuyo sa kadagatan, mga isda gagmay ug dagko. Ug mga langgam nga pak-an. Mga birds. Iya silang gi-bendisyonan -- whatever that means -- "Sumanay ug dumaghan kamo" -- mao ni ang popular kaayo nga "Be fruitful, and multiply, and fill the waters in the seas, and let fowl multiply in the earth." Pero sa kani nga parte, ang mga isda ug mga langgam ang gi-sultihan sa ginoo.
Mao to ang ikalima nga adlaw.
Karon ang musunod, ang kulbahinam nga parte.
24 Ug miingon ang Dios: Magpatubo ang yuta ug mga binuhat nga buhi ingon sa ilang matang, mga kahayopan, ug mga butang nga nakagamang sa yuta , ug mga mananap sayuta ingon sa ilang matang: ug nahimo kini. (Let the earth bring forth the living creature after his kind, cattle, and creeping thing, and beast of the earth after his kind: and it was so.)
25 Ug gibuhat sa Dios ang mga mananap sa yuta ingon sa ilang matang, ug ang kahayopaningon sa ilang matang, ug ngatanan nga mananap nga nagakamang sa ibabaw sa yuta ingonsa ilang matang: ug nakita sa Dios nga kini maayo.
26 Ug miingon ang Dios: Buhaton nato ang tawo sumala sa atong dagway, ingon sa kasama nato; ug magabuot sila sa mga isda sa dagat, ug sa mga langgam sa kalangitan, ugsa mga kahayopan, ug sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga nagakamang sa ibabaw sa yuta.
27 Ug gibuhat sa Dios ang tawo sa iyang kaugalingong dagway, sa dagway sa Dios gibuhatniya sila, lalake ug babaye iyang gibuhat sila.
28 Ug gipanalanginan sila sa Dios, ug miingon ang Dios kanila: Sumanay ug dumaghan kamo, ug pun-on ninyo ang yuta, ug magagahum kamo niini, ug magbaton kamo sa pagbulotan sa ibabaw sa mga isda sa dagat, ug sa mga langgam sa kalangitan, ug ibabaw sa tanan nga binuhat nga buhi nga nagalihok sa ibabaw sa yuta. (Be fruitful, and multiply, and replenish the earth, and subdue it: and have dominion over the fish of the sea, and over the fowl of the air, and over every living thing that moveth upon the earth.)
29 Ug miingon ang Dios: Tan-awa, gihatagan ko kamo sa tanan nga balili nga nagahatag ug binhi, nga anaa sa ibabaw sa nawong sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga kahoy nga may bunga sa kahoy nga nagahatag ug binhi, aron alang kaninyo kini mahimong kalan-on;
30 Ug sa tanan nga mananap sa yuta, ug sa tanang langgam sa kalangitan, ug sa tanang butangnga nagakamang sa ibabaw sa yuta, nga adunay kinabuhi, gihatag ko ang tanan nga balilinga lunhaw, aron ilang kan-on: ug nahimo kini.
31 Ug nakita sa Dios ang tanang butang nga iyang gibuhat, ug tan-awa, kini maayo kaayo. Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaunom.
So sa ika-unom nga adlaw... daghang nahitabo dinhi. Gimugna sa ginoo ang mga kahayopan sa yuta. Nakita sa ginoo nga kini maayo. Every creeping thing, apil ang mga spiders, ulhipan, bitin -- kabalo ba mo nga dunay daghang mga poisonous ani nila? Yes, makapatay ug tawo! Matud sa ginoo, kini maayo.
"Buhaton nato ang tawo sumala sa atong dagway, ingon sa kasama nato" -- (Let us make man in our image, after our likeness) -- Us? Nato? Daghan diay sila? Sa milabay nga mga berso, "ang ginoo" ra man ang nakasulat. Daghan diay ni sila?
Unya gimugna ang tawo sumala sa ilang dagway ug kasama (in our image and likeness). So humanoid ang ginoo? Anthromorphic? Meaning human like ang nawng? Ang kamay-on?
"ug magabuot sila sa mga isda sa dagat, ug sa mga langgam sa kalangitan, ugsa mga kahayopan, ug sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga nagakamang sa ibabaw sa yuta." -- kita ang pinaka-top sa food chain! But wait, there's more! Before ta mag-celebrate nga top ta sa food-chain.
"Tan-awa, gihatagan ko kamo sa tanan nga balili nga nagahatag ug binhi, nga anaa sa ibabaw sa nawong sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga kahoy nga may bunga sa kahoy nga nagahatag ug binhi, aron alang kaninyo kini mahimong kalan-on" -- sa ato pa, walay labot ang mga kahayopan! Vegetarian dapat ang mga tawo. Matud pa diri, ang mga balili ug mga kahoy ra man. "aron alang kaninyo kini mahimong kalan-on" Uy hala, tigkaon biya kog isda. Labi nang buwad, hmmm, kalami biya ana. Tigkaon ko ug baka, kanding (hmmm kalderetas!), baboy (hmmm lechon!)... Sos dili diay ni pwede!? Mga tanom ra diay, mga balili ug mga kahoy o prutas tingali. Lisura pud kan-on ang kahoy.
Hmm... Hmm... Hmm... Isip-isip!?
"30 Ug sa tanan nga mananap sa yuta, ug sa tanang langgam sa kalangitan, ug sa tanang butangnga nagakamang sa ibabaw sa yuta, nga adunay kinabuhi, gihatag ko ang tanan nga balili nga lunhaw, aron ilang kan-on: ug nahimo kini." -- Haha, hasta pud diay ang mga mananap, "balili nga lunhaw" -- green herb -- ang ilang kalan-on. Butangi, sorry sa mga liyon, tigre, maskin iro ug iring, maskin mga langgam nga kinaon kay mga ulod, sorry, vegetarian pud diay sila dapat!
"31 Ug nakita sa Dios ang tanang butang nga iyang gibuhat, ug tan-awa, kini maayo kaayo. Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaunom."
Unya molabang ta sa Genesis kapitolo dos.
Genesis 2
1 Ug nahuman ang mga langit ug ang yuta ug ang tibook nga panon kanila.
2 Ug sa adlaw nga ikapito natapus sa Dios ang buhat nga iyang gihimo; ug mipahulay siya sa adlaw nga ikapito gikan sa tanan niyang mga buhat nga iyang nahimo.
3 Ug gipanalanginan sa Dios ang adlaw nga ikapito, ug nagbalaan niini; tungod kay niininagpahulay siya gikan sa tanan niyang buhat nga gibuhat ug nahimo sa Dios.
So gibalik-balik gyud dinhi no nga "diyos ang nagbuhat sa mga nahimo so far."
"2 Ug sa adlaw nga ikapito natapus sa Dios ang buhat nga iyang gihimo; ug mipahulay siya sa adlaw nga ikapito gikan sa tanan niyang mga buhat nga iyang nahimo."
3 Ug gipanalanginan sa Dios ang adlaw nga ikapito, ug nagbalaan niini; tungod kay niini nagpahulay siya gikan sa tanan niyang buhat nga gibuhat ug nahimo sa Dios."
Okay klaro, diyos ang nagbuhat, tanan nahimo sa diyos. Cge, walay contest.
Ang akong i-contest kay "ming pahulay????" Ang ginoo??? Ang ginoo, mingpahulay? Ang gamhanan sa tanan, nagmugna sa kalangitan, sa yuta, sa mga buhi sa tubig ug yuta, mingpahulay.
Dili ni gamay nga butang ha, tungod kay gibalaan niya ang ika-pitu nga adlaw tungod lagi kay mingpahuway siya.
Hmm... Hmm... Hmm...
GENESIS 2
4 Kini mao ang mga sinugdan sa mga langit ug sa yuta, sa pagbuhat kanila, sa adlaw nga si Jehova nga Dios naghimo sa yuta ug sa langit.
5 Ug wala pay tanum sa kapatagan nga diha sa ibabaw sa yuta, ug wala pay tanum sa kapatagan nga misugod sa pagturok, kay si Jehova nga Dios wala pa magpaulan sa ibabaw sa yuta, ug wala pay tawo nga makauma sa yuta.
6 Apan dihay misaka nga gabon gikan sa yuta nga nagbubo sa tibook nga nawong sa yuta.
7 Ug giumol ni Jehova nga Dios ang tawo gikan sa abog sa yuta, ug gihuypan niya sa mga buho sa iyang ilong sa gininhawa sa kinabuhi, ug ang tawo nahimong kalag nga may kinabuhi.
8 Ug si Jehova nga Dios nagbuhat ng usa ka tanaman sa silangan sa Eden ug gibutang niya didto ang tawo nga iyang giumol.
Now, sa sayon nga pagsabot niini, pasabot ba nga sa wala pay mga tanum ug mga kahoy, gibuhat na ginoo ang tawo? Pero ang explanation ani sa mga maayong laki sa mga simbahan, nga ang gi-focus dinhi kay ang garden of Eden man. Dili ang tibuok yuta.
4 ¶ These are the generations of the heavens and of the earth when they were created, in the day that the LORD God made the earth and the heavens,
5 And every plant of the field before it was in the earth, and every herb of the field before it grew: for the LORD God had not caused it to rain upon the earth, and there was not a man to till the ground.
6 But there went up a mist from the earth, and watered the whole face of the ground.
7 And the LORD God formed man of the dust of the ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living soul.
8 ¶ And the LORD God planted a garden eastward in Eden; and there he put the man whom he had formed.
Klaro man tingali sa bersikolo 4 ug 5 nga ang “earth” ang tibuok yuta ang gihisgutan dinhi. Unya kay dili man mo make-sense, mao nga ang lusot dinhi, kay ang garden ra daw ang gi-focus.
So walay higut nga formless ug void ang kalibutan.
Sa GENESIS kapitulo uno, naa didto nga gibuhat sa ginoo ang lalake ug babaye ug dungan. Sila ang dunay gahum sa tanang mga mananap sa yuta, tubig ug sa mga langgam -- in fact, sa tanang binuhat nga dunay kinabuhi.
Pero dinhi sa ika duha nga estorya sa creation, gibuhat ang tawo una. Wala pay mga tanom ug mga mananap. Unya dunay gimugna ang ginoo nga garden, ang Eden o eastward sa Eden. Medyo libog ko ani. Ug didto gibutang ang tawo. “Planted a garden” -- so nagtanom ang ginoo ug mga tanom?
9 Ug nagpaturok si Jehova nga Dios gikan sa yuta sa tanan nga kahoy nga makapahimuot sa igtatan-aw, ug maayo nga kalan-on: ug ang kahoy usab nga sa kinabuhi diha sa taliwala sa tanaman, ug ang kahoy sa pag-ila sa maayo ug sa dautan.
10 Ug migula gikan sa Eden ang usa ka suba sa pagtubig sa tanaman ug gikan didto nabahin kini ug nahimong upat ka mga sanga.
11 Ang ngalan sa usa Pison: Kini mao ang nagalikos sa tibook nga yuta sa Habila nga didto adunay bulawan.
12 Ug ang bulawan niadtong yutaa maayo: didto usab may bdelio ug onyx nga bato.
13 Ug ang ngalan sa ikaduha ka suba Gihon: kini mao ang nagalikos sa tibook nga yuta sa Etiopia.
14 Ug ang ngalan sa ikatolo ka suba Hidekel: kini mao ang nagapadulong ngadto sa atbang sa Asiria. Ug ang ikaupat ka suba mao ang Eufrates.
15 Ug gikuha ni jehova nga Dios ang tawo ug gibutang siya tanaman sa Eden, aron kini iyang atimanon ug bantayan.
Ang gihisgutan dinhi kay nagpaturok ang ginoo ug mga kahoy ug maayo nga kalan-on. Kalan-on para kang kinsa? Sa ginoo? Sa tawo most likely dili ba? Human sa taliwala sa tanaman, dunay kahoy sa kinabuhi ug kahoy sa pag-ila sa maayo ug sa dautan. (the tree of life also in the midst of the garden, and the tree of knowledge of good and evil.)
Unya human naghisgut ug mga suba, aron tingali mapakita kung asa ni dapit ang Eden. Dili lang tani hisgutan sa pagkakaron. Pero sa bersikulo 15, kihuha sa diyos ang tawo ug gibutang sa tanaman. Abi ba nako sa bersikulo 8, gibutang na niya ang tawo sa tanaman. Murag wala man ni na-edit ug tarong uy. Kung ang ginoo ang nagdiktar ani sa tagsulat, balaa pud pagkadiktar. O nagtinanga lang ang tagsulat. Whichever noh, eitherway, murag wala nahapnig ug tarong, makakutaw sa atong libog.
16 Ug si Jehova nga Dios nagsugo sa tawo nga nagaingon: Makakaon ka sa tanan nga kahoy sa tanaman:
17 Apan sa kahoy nga sa pag-ila sa maayo ug sa dautan, dili ka magkaon niini; kay sa adlaw nga mokaon ka niini, mamatay ka gayud.
Ayaw, ani-a na, ang bantugan nga estorya sa unang tawo ug sa “tree of knowledge of good and evil.” Pero ang tree of life, pwede ra diay makakaon ang tawo adto, kay ang kahoy ra man sa pag-ila sa maayo ug sa dautan ang dili. Unya timan-i, niingon ang ginoo, sa adlaw nga mokaon ka niini, mamatay gyud ka.
18 Ug miingon si Jehova nga Dios: Dili maayo nga ang tawo mag-inusara; pagabuhatan ko siya ug katabang nga angay kaniya.
19 Ug giumol ni Jehova nga Dios gikan sa yuta ang tanang mga mananap sa kapatagan, ug ang tanan nga langgam sa kalangitan, ug sila gidala niya kang Adam aron makita niya kong unsaon niya paghingalan kanila: ug ang tanan nga gihinganlan ni Adam sa mga mananap nga buhi, kana mao ang ngalan niini.
20 Ug gihatagan ni Adam ug mga ngalan ang tanan nga kahayopan ug ang mga langgam sa kalangitan ug ang tanan nga mga mananap sa kapatagan; apan alang kang Adam walay hingkaplagan nga katabang nga angay kaniya.
So di-a, gimugna sa ginoo ang tanang mga mananap sa kapatagan ug mga langgam sa kalangitan ug gidala niya kang Adam. “Adam?” Diin man ni gikan? Gi-hapak ra dayun nato nga Adam ang ngalan sa tawo nga naa sa tanaman!? Pagka-bati gyud pagkasuwat niining estoryaha.
Gidala ngadto kang Adam ang tanang mga hayop kay para unta makapangita ug katabang. Katabang? Sa pinas pa ni kay “helper!?” Daghan sa atong mga kababayan ninglangyaw sa laing nasud, nanilbihan isip domestic helper. Mao ni ang gipangita sa ginoo?
Nakabuhat ang ginoo aning tanan, langit, yuta, adlaw, tawo -- pero wala siya kabalo unsay angay nga katabang sa tawo? Unsa man kaha kadugay ni nahuman? Tanang mga kahayopan gidala ngadto kang Adam human iyang gihinganlan. Unya unsay iyang gibunyag nga ngalan, mao na kuno to ang nahimong ngalan sa mananap. Pananglit, ikaw orange nga poisonous nga baki, dili ka angayan nga mahimong katabang nako, ug ang imong ngalan kay “baki.” Unya ang green nga baki, baki gyapon, ayayay.
21 Ug gipahinanok ni Jehova nga Dios si Adam ug nahakatulog siya; unya mikuha siya ug usa sa iyang mga gusok ug gitakpan niya ang unod sa dapit niini.
22 Ug ang gusok nga gikuha ni Jehova nga Dios gikan sa tawo gibuhat niya nga usa ka babaye, ug iyang gidala siya ngadto sa lalake.
Sa ato pa kulangan na ug gusok ang lalake. Sa pila nako na tuig sa Cathechism sauna, mao gyud ni ang gitudlo, nga kuno, kulangan ug gusok ang lalake. Dunay “floating rib” or “empty rib” ba to ang tawag nila, kalimot na ko. Pero mao ni ang gitudlo gyud, nga ang lalake, kulangan ug gusok. Apan kabalo naman ta karon, pina-agi sa science, nga ang lalake ug babaye, parehas ra kadaghan ug gusok. Hmm… hmm…
Ka-brutal ba sad ani uy, gusok gikan sa lalake, gi-remold aron mahimong babaye. Kanumdom lang kos estorya sa Goddess Athena sa mga Greeks. Gi-ablihan ni Hephaistos ang ulo ni Zeus, gamit ang atsa, ug migula si Athena nga duna nay taming.
Anyway, mao ni ang duha ka estorya sa creation sa Genesis.
Kinsa mag ga-una? Mga tanom, kahoy ug kahayopan? O ang tawo?
Sa unang estorya, gi-ingnan ang mga tawo, “be fruitful and multiply”. Pero dinhi sa ika-duha, ang lalake una. Human nangita ug katabang ang ginoo para niya, hangtud naabot siya ug mugna ug babaye. Duh! Unya walay be fruitful and multiply. Kung padayunon nato nig basa, gikasab-an pa gani sila sa ginoo.
Human naa ning kahoy sa kinabuhi ug kahoy sa pag-ila sa maayo ug dautan. Wala man ni sa una nga estorya. Human namugna sa ginoo ang tanan nga gi-saysay sa Genesis kapitulo una, mingpahulay ang ginoo sa ika-pito nga adlaw. Done.
Pero sa ika-duha nga estorya, Genesis kapitulo 2 sugod bersikulo 4, duna pay mga detalye nga nadugang ug daghang detalye nga wala, ug ang detalye nga common, nagkasumpaki man.
Sa kanunay ang akong panguta mao ni: Unsaon man nato pagsuta kung ang mga nakasulat dinhi, tinuod ba? Sa pila na ka libo ka mga tuig nga milabay, wala gyuy lig-on ug igo nga ebidensya o rason nga makapamatuod sa mga nakasulat dinhi. Mao hangtud karon, naglalis lang gihapon ta bahin ani. Ang problema lang, maskin tuod walay lig-on ug igo nga rason nga motuo ta aning mga estoryaha, duna gyuy daghang mga tawo nga hugot ug dili matandog nga pagtuo niining mga estoryaha. Mga tawo nga by definition, unreasonable. O kung duna may rason, mga bad reasons sa pagtuo, in that case, mga gullible.
Hmm… Hmm… Hmm… Isip-isip!